Emotional Intelligence | Daniel Goldman |  प्रख्यात मानसशास्त्रज्ञ आणि विज्ञान पत्रकार डॅनियल गोलेमन (Psychologist Daniel Goldman) यांनी आपल्या जीवनातील भावनिक बुद्धिमत्तेच्या (EI) महत्त्वासाठी एक आकर्षक प्रकरण मांडले आहे, “भावनिक बुद्धिमत्ता: व्हाय इट कॅन मॅटर मोअर दॅन आयक्यू” या पुस्तकात.  1995 मध्ये प्रकाशित झालेल्या, या महत्त्वपूर्ण कार्याने पारंपारिक कल्पनेला आव्हान दिले आहे की केवळ IQ यश आणि आनंद निश्चित करतो.  त्याऐवजी, गोलेमनने असा युक्तिवाद केला की भावना समजून घेण्याची आणि व्यवस्थापित करण्याची आपली क्षमता-आपल्या स्वतःच्या आणि इतरांच्या दोन्ही-आमच्या वैयक्तिक आणि व्यावसायिक जीवनाला आकार देण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.  “भावनिक बुद्धिमत्ता” (Emotional Intelligence) च्या शहाणपणात डुबकी मारत असताना आमच्यात सामील व्हा आणि या उल्लेखनीय पुस्तकाची परिवर्तनीय शक्ती उघड करा. (Emotional Intelligence | Daniel Goldman)

 भावनिक बुद्धिमत्तेचे सार: (The Essence of Emotional Intelligence)

 गोलेमन भावनिक बुद्धिमत्ता आणि त्याचे मुख्य घटक परिभाषित करून सुरुवात करतात, म्हणजे: आत्म-जागरूकता, स्व-नियमन, सहानुभूती, प्रेरणा आणि सामाजिक कौशल्ये.  हे घटक आपल्या कल्याणासाठी आणि परस्पर संबंधांमध्ये कसे योगदान देतात हे स्पष्ट करण्यासाठी तो कुशलतेने वैज्ञानिक संशोधन, वास्तविक जीवनातील उदाहरणे आणि केस स्टडीज एकत्र विणतो.  भावनिक बुद्धिमत्तेचे महत्त्व समजून घेऊन, वाचकांना निर्णयक्षमतेवर, वर्तनावर आणि एकूणच जीवनातील समाधानावर भावनांच्या प्रभावाबद्दल मौल्यवान अंतर्दृष्टी मिळते.

 मेंदूची भावनिक परिक्रमा: (The Brains Emotional Circuitry) 

 भावनांच्या न्यूरोसायन्सचा अभ्यास करून, गोलेमन मेंदूच्या गुंतागुंतीच्या भावनिक सर्किटचे स्पष्टीकरण देतात.  तो स्पष्ट करतो की अमिग्डाला आणि प्रीफ्रंटल कॉर्टेक्स कसे परस्परसंवाद करतात, भावनिक उत्तेजनांवर आपल्या प्रतिसादांवर प्रभाव टाकतात.  मेंदूच्या कार्यप्रणालीचे आकलन करून, वाचकांना भावना कशाप्रकारे आपल्या समजांना आकार देतात आणि आपल्या कृतींचे मार्गदर्शन करतात आणि आपण अधिक भावनिक आत्म-नियंत्रण कसे विकसित करू शकतो याचे सखोल कौतुक प्राप्त करतो.

 बालपण आणि भावनिक शिक्षणाची भूमिका: (The Role of Childhood and Emotional Learning)

 गोलेमन भावनिक बुद्धिमत्तेला आकार देण्यासाठी बालपणीच्या अनुभवांची रचनात्मक भूमिका अधोरेखित करतात.  सुरुवातीच्या विकासादरम्यान भावनिक शिक्षणाचे महत्त्व आणि पालक, शिक्षक आणि काळजीवाहू मुलांमध्ये EI कसे विकसित करू शकतात यावर तो भर देतो.  सुरुवातीच्या भावनिक अनुभवांचा प्रभाव ओळखून वाचकांना त्यांच्या स्वतःच्या भावनिक इतिहासावर चिंतन करण्याची आणि अधिक भावनिक जागरूकता विकसित करण्यासाठी जाणीवपूर्वक प्रयत्न करण्याची परवानगी मिळते.

 भावनिक बुद्धिमत्ता जोपासणे: (Cultivating Emotional Intelligence) 

 पुस्तकातील एक मध्यवर्ती थीम या कल्पनेभोवती फिरते की भावनिक बुद्धिमत्ता निश्चित नाही;  त्याचे पालनपोषण आणि सुधारणा आयुष्यभर करता येते.  गोलेमन वाचकांना त्यांची भावनिक बुद्धिमत्ता वाढविण्यात मदत करण्यासाठी व्यावहारिक धोरणे आणि व्यायाम प्रदान करते.  सजगतेच्या सरावांपासून ते सहानुभूतीपूर्वक ऐकण्यापर्यंत, तो भावनिक आत्म-जागरूकता विकसित करण्यासाठी आणि इतरांशी सखोल संबंध निर्माण करण्यासाठी कृतीयोग्य पावले देतो.

 कामाच्या ठिकाणी भावनिक बुद्धिमत्ता: (Emotionally Intelligence in the Workplace) 

 पुस्तकाची एक ताकद व्यावसायिक क्षेत्रात भावनिक बुद्धिमत्तेचा वापर करण्यात आहे.  EI ने नेतृत्व, संघ गतिशीलता आणि संघटनात्मक संस्कृतीवर कसा प्रभाव पाडतो हे गोलमन एक्सप्लोर करते.  कर्मचार्‍यांच्या सहभागाला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि सकारात्मक कामाचे वातावरण तयार करण्यासाठी भावनिकदृष्ट्या बुद्धिमान नेतृत्वाचे महत्त्व त्यांनी अधोरेखित केले.  नेतृत्वाच्या भूमिकेतील वाचक किंवा नेते बनण्याची आकांक्षा असलेले वाचक प्रभावी व्यवस्थापन शैली आणि कर्मचार्‍यांच्या प्रेरणांबद्दल अमूल्य अंतर्दृष्टी मिळवू शकतात.

 निष्कर्ष:

 डॅनियल गोलेमनचे “भावनिक बुद्धिमत्ता” हे एक कालातीत क्लासिक आहे जे जगभरातील वाचकांना सतत गुंजत राहते.  मानवी भावनांच्या गुंतागुंत आणि आपल्या जीवनावर त्यांचा सखोल प्रभाव शोधून, गोलेमन आत्म-जागरूकता आणि वैयक्तिक वाढीच्या परिवर्तनीय प्रवासाचे दरवाजे उघडतात.  भावनिक बुद्धिमत्ता ही केवळ एक अमूर्त संकल्पना नसून एक कौशल्य आहे जे अधिक परिपूर्ण जीवन जगण्यासाठी जोपासले जाऊ शकते हे पुस्तक एक शक्तिशाली स्मरणपत्र म्हणून काम करते.

 आपल्या वक्तृत्वपूर्ण गद्य आणि वैज्ञानिक कठोरतेद्वारे, गोलेमनने केवळ भावनिक बुद्धिमत्तेची संकल्पनाच लोकप्रिय केली नाही तर आपल्या आधुनिक जगात भावनिक कल्याणाच्या महत्त्वावर जोर देणारी चळवळ देखील उभी केली.  जसजसे आपण “भावनिक बुद्धिमत्ता” चे ज्ञान आत्मसात करतो तसतसे आपण स्वतःला आणि इतरांना समजून घेण्याचा प्रवास सखोल भावनिक पातळीवर स्वीकारू या, शेवटी अधिक अर्थपूर्ण संबंध आणि उज्वल, भावनिकदृष्ट्या बुद्धिमान भविष्यासाठी मार्ग मोकळा करूया.

 —

Article Title | Emotional Intelligence | Daniel Goldman | Do you want to understand your own and others’ feelings? Read Daniel Goleman’s book Emotional Intelligence to know the power of emotional intelligence!