Pune Municipal Corporation Anniversary Special Article | महाराष्ट्राच्या मध्यभागी वसलेले, पुणे हे एक दोलायमान शहर म्हणून उभे आहे जे आधुनिकतेच्या वेगवान प्रगतीसह आपल्या समृद्ध ऐतिहासिक वारशाचे अखंडपणे मिश्रण करते.  पुणे महानगरपालिका (Pune Municipal Corporation (PMC) शहराचे कल्याण आणि विकास सुनिश्चित करण्याचे प्रमुख आहे.  कार्यक्षम नागरी सेवा पुरविण्याच्या आणि शाश्वत शहरी विकासाला चालना देण्याच्या दृष्टीकोनातून स्थापन झालेली, PMC अर्थात पुणे महापालिका पुण्याचे नशीब घडवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. पुणे महापालिकेचा आज 74 वा वर्धापनदिन. त्यानिमित्ताने हा विशेष लेख. (PMC 74th Anniversary)

 ऐतिहासिक मुळे | पुणे महानगरपालिकेची मुळे 1858 मध्ये पुणे नगरपालिका म्हणून स्थापन झाली तेव्हा ब्रिटीश काळात शोधली जाऊ शकतात. गेली वर्षानुवर्षे, शहराचा विकास होत असताना, नागरी संस्थांच्या जबाबदाऱ्याही वाढल्या.  15 फेब्रुवारी 1950 ला पुणे नगरपालिकेचे महानगरपालिकेत रूपांतर झाले. वाढत्या शहरासाठी महापालिका असणे गरजेचं होतं. या श्रेणीत अजून सुधारणा होणे गरजेचे आहे. जे शहराचे वाढते महत्त्व प्रतिबिंबित करते.

 प्रशासन आणि रचना | PMC लोकशाही व्यवस्थेच्या अंतर्गत कार्य करते. शहराच्या विकासाचे नेतृत्व करण्यासाठी निर्वाचित प्रतिनिधी जबाबदार असतात.  महानगरपालिका अनेक प्रशासकीय झोनमध्ये विभागली गेली आहे. प्रत्येक निवडून आलेल्या नगरसेवकांद्वारे पुण्यातील रहिवाशांच्या विविध गरजा पूर्ण करण्याचा प्रयत्न केला जातो. महापौर, ज्यांची निवड नगरसेवकांद्वारे केली जाते, ते पीएमसीचे औपचारिक प्रमुख म्हणून काम करतात. मात्र गेल्या दोन वर्षांपासून नगरसेवक आणि महापौर असे कोणीही कार्यरत नाही. या सर्वांचे काम हे प्रशासक अर्थात महापालिका आयुक्त करत आहेत. असे असले तरी नागरिकांना मात्र अजूनही नगरसेवकांची कमी भासते.

 शहरी नियोजन आणि विकास | PMC हे पुण्याच्या शहरी लँडस्केपचे मुख्य शिल्पकार आहे.  सुसंवादी आणि शाश्वत वाढीचा मार्ग सुनिश्चित करण्यासाठी ते मास्टर प्लॅन, झोनिंग नियम आणि विकास धोरणे तयार करते आणि अंमलात आणते.

 पायाभूत सुविधांचा विकास: पुणे येथील रहिवाशांचे जीवनमान उंचावण्यासाठी महापालिका रस्ते, पूल, पाणीपुरवठा, सांडपाणी आणि कचरा व्यवस्थापन यासह महत्त्वपूर्ण पायाभूत सुविधांचे प्रकल्प हाती घेते.

 आरोग्यसेवा आणि शिक्षण: आरोग्यसेवा आणि शिक्षणासह अत्यावश्यक सेवा देण्यासाठी PMC वचनबद्ध आहे.  महानगरपालिका शहरातील लोकसंख्येच्या कल्याणासाठी आणि शिक्षणासाठी रुग्णालये, दवाखाने आणि शाळा चालवते.

 सामाजिक कल्याण उपक्रम: महापालिका उपेक्षित समुदायांचे उत्थान, सर्वसमावेशकता वाढवणे आणि पुण्याच्या एकूण सामाजिक बांधणीत वाढ करण्याच्या उद्देशाने विविध सामाजिक कल्याण कार्यक्रम घेते आणि त्यावर अमल करते.

 पर्यावरण संवर्धन: पर्यावरणीय शाश्वततेचे महत्त्व ओळखून, पीएमसी हरित जागा जतन करण्यासाठी, कचऱ्याच्या पुनर्वापराला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि पर्यावरणास अनुकूल पद्धती लागू करण्यासाठी पुढाकार घेते.

प्रशंसनीय प्रयत्न असूनही, पीएमसीला वेगाने शहरीकरण, वाहतूक कोंडी आणि कचरा व्यवस्थापन समस्या यासारख्या आव्हानांचा सामना करावा लागतो.  मात्र, या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी महापालिकेने तंत्रज्ञानाचाही स्वीकार केला आहे.  स्मार्ट सिटी सोल्यूशन्स, डिजिटल गव्हर्नन्स आणि नागरिक-केंद्रित सेवा यासारखे उपक्रम शहराच्या फायद्यासाठी नाविन्यपूर्णतेचा लाभ घेण्यासाठी PMC ची वचनबद्धता दर्शवतात.

 लोकसहभाग: पीएमसीच्या कामकाजाचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे लोकसहभागावर भर देणे.  सामूहिक बैठका, अभिप्राय मंच आणि नागरिक-केंद्रित उपक्रमांद्वारे निर्णय घेण्याच्या प्रक्रियेत सक्रियपणे सहभागी होण्यासाठी नागरिकांना प्रोत्साहित केले जाते.  या सहयोगी दृष्टिकोनामुळे शहराच्या विकास योजनांमध्ये नागरिकांचा आवाज ऐकला जातो आणि त्याचा विचार केला जातो.

  पुणे महानगरपालिका ही समतोल आणि शाश्वत शहरी विकासासाठी पुणे शहराच्या बांधिलकीचा पुरावा आहे.  पुणे जसजसे विकसित होत आहे, तसतसे PMC आघाडी घेत जात आहे. महापालिका पुणे शहराला प्रगती, सर्वसमावेशकता आणि पर्यावरणीय कारभाराच्या सुसंगत भविष्याकडे नेत आहे.  पुणे महापालिका ही नागरी चमत्कार म्हणजे केवळ प्रशासकीय संस्था नाही;  ती पुण्याच्या वारशाची संरक्षक आणि त्याच्या आशादायक भविष्याची शिल्पकार आहे.

The Karbhari वृत्तसंस्थेच्या वतीने पुणे महापालिकेच्या अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांना वर्धापन दिनाच्या मनःपूर्वक शुभेच्छा