Tag: Fasting

Nutrition for Weight Loss and Fitness | पोषण (Nutrition) म्हणजे काय समजून घ्या | हे समजले तर तुम्ही वजन कमी करू शकाल; fit राहू शकाल

Categories
Breaking News Education आरोग्य देश/विदेश लाइफस्टाइल संपादकीय

Nutrition for Weight Loss and Fitness | पोषण (Nutrition) म्हणजे काय समजून घ्या | हे समजले तर तुम्ही वजन कमी करू शकाल; fit राहू शकाल

Nutrition for weight loss and Fitness | पोषण म्हणजे काय आहे, हे आपल्याला नीट समजून घ्यावे लागेल. ज्याचा उपयोग तुम्हांला तुमचे वजन कमी करण्यासाठी तसेच आरोग्यदायी राहण्यासाठी होईल. याचे तीन घटक आहेत. (Nutrition for weight loss and Fitness)
1. वेळेचे बंधन. (Time Restriction)
2. कॅलरी प्रतिबंध. (Calorie Restriction)
3. आहार प्रतिबंध. (Dietary Restriction)
 पोषण हे सर्वात गुंतागुंतीचे आरोग्य क्षेत्र आहे. कारण दिलेल्या उत्तेजनांना वैयक्तिक प्रतिसादात भिन्न भिन्नता असते. तुम्ही आणि मी सारख्याच परिस्थितीत एकाच वेळी एकच पदार्थ खाऊ शकतो आणि त्यामुळे खूप भिन्न परिणाम होतात.  परंतु आपण काही पदार्थ खाऊ नयेत हे तथ्य अमान्य करत नाही.
 गहू, सोया, बियाणे तेल (कॅनोला, सूर्यफूल, मार्जरीन, सोया आणि तथाकथित वनस्पती तेल) यासारखे पदार्थ खूप दाहक (Inflammatory) असतात. हे खाऊच नका.
 तुम्हाला आधुनिक फळांचीही (Modern Fruits) गरज नाही.  कारण तुमच्यापैकी बहुतेकांना एक किंवा दुसर्‍या जुनाट आजाराने ग्रासले आहे, ज्याचा तुमच्या आहाराच्या निवडीवर मोठा प्रभाव पडतो. परंतु सामान्य नियम म्हणजे फळे आणि भाज्या अधिक खाणे. हा एक अतिशय सदोष सल्ला आहे. माझ्यावर विश्वास ठेवा, काही आजारांच्या परिस्थिती आहेत, जोपर्यंत तुम्ही बरे होत नाही तोपर्यंत मी तुम्हाला वैयक्तिकरित्या भाज्या खाण्याचा सल्ला देईन. आधुनिक फळे ज्यात जीएमओ (Genetically Modified) आहे. ज्याने तुमच्या शरीरातील साखरेचे (Blood sugar) प्रमाण वाढते आणि पोषक घटक इ. कमी असतात.
 आणि मुख्य म्हणजे साखर ही साखरच असते मग स्त्रोत काहीही असो.
 सर्व यकृतामध्ये (Liver) त्याच प्रकारे चयापचय (Metabolism)केले जातात
1. आहार प्रतिबंध काय असतो?
 हे वैयक्तिक उद्दिष्टानुसार काही पदार्थ जसे की साखर, कर्बोदकांमधे,  इत्यादी काढून टाकत आहे. याचा अर्थ इतरांपेक्षा विशिष्ट पदार्थ खाण्यावर स्वतःला प्रतिबंधित करणे देखील आहे.
 उदा. जास्त अंडी, जास्त शेंगा, जास्त सूप, कमी धान्य इ. खाणे चांगले.
2.  वेळेचे बंधन कसे असावे?
 ही पुढील जेवणाच्या दरम्यानची विंडो (Fasting Windows) आहे, उदा. दिवसाच्या 24 तासांपैकी 16/8, 18/6, 21/3. म्हणजे ही उपवास (Fasting) करण्याची ही विंडो आहे. म्हणजे तुम्ही एवढा कालावधी पोट उपाशी ठेवायचे आहे आणि 3, 6 किंवा 8 तासाच्या विंडो मध्ये खायचे आहे.  त्यानंतर 24 तास आणि त्याहून अधिक उपवासाचा विस्तारित कालावधी असतो.
 उपवास हा जीवनरक्षक आहे, स्वतःसाठी प्रयत्न करा आणि पहा.
3.  कॅलरी प्रतिबंध कसा करावा
 हे एकामध्ये आहार आणि वेळेच्या बंधनासारखे आहे. नियंत्रणाद्वारे एका दिवसात घेतलेल्या कॅलरीजचे प्रमाण, कॅलरीजचे स्त्रोत देखील मानले जातात.
 उदा. वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करणार्‍यांना प्रथिने (Protein) आणि चांगली चरबी वाढवताना कर्बोदकांमधून कॅलरी मर्यादित ठेवाव्या लागतील.
 एक फार मोठी फसवणूक आहे की “स्रोत काहीही असले तरी कॅलरीज समान असतात”
 वरील विधान लठ्ठपणा (obesity) आणि इतर चयापचय समस्यांचे प्रमुख चालक आहे.
 विशेषतः जेव्हा आपण हार्मोनल घटक मिश्रणात आणता.
 परिष्कृत कर्बोदकांमधे घरेलिन “हंगर हार्मोन्स” उत्तेजित होतात जे जास्त खाण्यास कारणीभूत ठरू शकतात.
 प्रथिने आणि निरोगी चरबी (Healthy Fat) लेप्टिन “तृप्ति संप्रेरक” उत्तेजित करतात
 तुम्हाला पूर्ण आणि उत्साही वाटणे.
 आज नाश्त्यादरम्यान हा सोपा प्रयोग करा, किमान 5 उकडलेली अंडी घ्या.
 पुढे तुम्हाला भूक लागेल तेव्हा रेकॉर्ड करा.
 उद्याचा नाश्ता फक्त ब्रेड आणि चहा घ्या,
 समाधानाने खा
 जेव्हा तुम्हाला भूक लागेल तेव्हा रेकॉर्ड करा.
 तुम्हाला स्वारस्य असल्यास सोमवारी सकाळपर्यंत या धाग्यावर तुमच्या निकालांना उत्तर द्या.
 तुमच्या आहाराच्या निवडींमध्ये थोडे लवचिक असणे महत्त्वाचे आहे
 तुमच्यासाठी काय उपयुक्त आहे हे पाहण्यासाठी सतत चौकशी आणि टिंकर करा आणि त्यावर चिकटून रहा.
 सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, ते करण्यात आनंद घ्या.
पोषण जर तुम्हांला कळले असेल तर इतरांना देखील सांगा. जेणेकरून ते तुमचे आभार व्यक्त करतील.

The Science and Benefits of Fasting | उपवास का करायचा असतो? त्याने वजन कसे कमी होते? उपवासाचे विज्ञान आणि फायदे जाणून घ्या 

Categories
Breaking News Education social देश/विदेश लाइफस्टाइल संपादकीय

The Science and Benefits of Fasting | उपवास का करायचा असतो? त्याने वजन कसे कमी होते? उपवासाचे विज्ञान आणि फायदे जाणून घ्या

 The Science and Benefits of Fasting  | उपवास (Fasting) ही अनेक संस्कृती आणि धर्मांमध्ये खोलवर रुजलेली, शतकानुशतके चालत आलेली प्रथा आहे.  यात स्वेच्छेने अन्न आणि काही प्रकरणांमध्ये, ठराविक कालावधीसाठी द्रवपदार्थ वर्ज्य करणे समाविष्ट आहे.  उपवास पारंपारिकपणे धार्मिक विधी आणि अध्यात्मिक शुद्धीकरणाशी संबंधित असताना, अलिकडच्या वर्षांत ते आरोग्य आणि निरोगीपणाचे धोरण म्हणून लोकप्रिय झाले आहे.  हा लेख तुम्हाला या आकर्षक सरावाची सर्वसमावेशक माहिती देण्यासाठी विज्ञान, फायदे आणि उपवासाच्या विविध पद्धती समजावून सांगेल. The (“Science and Benefits of Fasting)

 उपवासाचे शास्त्र (Science of Fasting)

 उपवासामध्ये एक चयापचय शिफ्टचा समावेश असतो जो शरीराला अन्नापासून वंचित ठेवल्यावर होतो.  या प्रक्रियेतील मुख्य खेळाडू म्हणजे इंसुलिन, रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी जबाबदार हार्मोन.  जेव्हा तुम्ही खाता, तेव्हा रक्तप्रवाहातून ग्लुकोज पेशींमध्ये ऊर्जेसाठी नेण्यात मदत करण्यासाठी इन्सुलिन सोडले जाते.  याउलट, उपवास दरम्यान, इन्सुलिनची पातळी कमी होते आणि शरीर संचयित ऊर्जा स्त्रोतांकडे वळते. प्रामुख्याने यकृत आणि चरबी पेशींमध्ये ग्लायकोजेन कडे.  या शिफ्टमुळे शारीरिक प्रतिक्रियांची मालिका सुरू होते ज्याचा आरोग्यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतो.

 उपवासाचे फायदे (Benefits of Fasting)

 वजन कमी करणे: (Weight Loss) | उपवास केल्याने कॅलरीची कमतरता निर्माण होऊन वजन नियंत्रणात मदत होते.  जेव्हा तुमचे शरीर ऊर्जेसाठी साठवलेल्या चरबीचा वापर करते, तेव्हा कालांतराने वजन कमी होते.  प्रभाव वाढवण्यासाठी संतुलित आहार आणि व्यायाम आदी पथ्ये राखणे आवश्यक आहे.
 सुधारित इंसुलिन संवेदनशीलता: (Improved Insulin Sensitivity) |  उपवासामुळे इंसुलिनची संवेदनशीलता वाढू शकते. ज्यामुळे तुमच्या शरीराला रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करणे सोपे होते.  हे विशेषतः टाइप 2 मधुमेह असलेल्या व्यक्तींसाठी किंवा ज्यांना हा आजार होण्याचा धोका आहे त्यांच्यासाठी फायदेशीर ठरू शकते.
 सेल्युलर ऑटोफॅजी: (Cellular Autophagy) | उपवास ऑटोफॅजी नावाच्या प्रक्रियेस चालना देतो, जिथे शरीर खराब झालेल्या पेशी साफ करते आणि नवीन, निरोगी पुन्हा निर्माण करते.  एकूण पेशींच्या आरोग्यावर आणि दीर्घायुष्यावर याचा सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
 मानसिक स्पष्टता: (Mental Clarity) | बरेच लोक उपवासाच्या काळात सुधारित मानसिक लक्ष आणि स्पष्टता नोंदवतात.  हे मेंदूच्या केटोन्सच्या वापरामुळे असू शकते, जेव्हा शरीरातील चरबी कमी होते तेव्हा पर्यायी ऊर्जा स्रोत तयार होतो.
 हृदयाचे आरोग्य: (Heart Health) | काही अभ्यासांनी असे सुचवले आहे की उपवासामुळे रक्तदाब कमी होतो, कोलेस्टेरॉलची पातळी सुधारते आणि जळजळ कमी होते, हे सर्व हृदयाच्या आरोग्यासाठी घटक आहेत.
 दीर्घायुष्य: (Longevity) | संशोधन चालू असताना, असे सूचित करणारे पुरावे आहेत की उपवास सेल्युलर दुरुस्तीला प्रोत्साहन देऊन आणि वय-संबंधित रोगांपासून संरक्षण करून आयुष्य वाढवू शकतो.

 उपवासाचे प्रकार

 उपवास विविध प्रकारचे असू शकतात आणि पद्धतीची निवड मुख्यत्वे वैयक्तिक प्राधान्ये आणि आरोग्य लक्ष्यांवर अवलंबून असते.  येथे काही सर्वात सामान्य उपवास पद्धती आहेत:
 Intermittent Fasting (IF):  IF मध्ये 16/8 पद्धती (16 तास उपवास करणे आणि 8-तासांच्या कालावधीत खाणे) आणि 5:2 पद्धती (सामान्यपणे पाच दिवस खाणे आणि इतर दोन दिवसांमध्ये कॅलरी सेवन मर्यादित करणे) यासह अनेक लोकप्रिय पद्धती आहेत.  .
 जल उपवास: (Water Fasting) | हा उपवासाचा एक अधिक विस्तारित प्रकार आहे ज्यामध्ये केवळ पाण्याचा वापर विस्तारित कालावधीसाठी केला जातो, विशेषत: 24 तासांपासून ते अनेक दिवसांपर्यंत.  विस्तारित पाणी उपवास वैद्यकीय देखरेखीखाली केले पाहिजे.
 पर्यायी-दिवसाचे उपवास: ( Alternate-Day Fasting:) | नावाप्रमाणेच, या पद्धतीमध्ये उपवासाचे दिवस आणि नियमित खाण्याच्या दिवसांमध्ये बदल करणे समाविष्ट आहे.
 वेळ-प्रतिबंधित खाणे: (Time-Restricted Eating) |IF प्रमाणेच, ही पद्धत दिवसातील विशिष्ट तासांपर्यंत खाणे प्रतिबंधित करते.  तथापि, उपवास विंडो 12 तास किंवा त्यापेक्षा कमी असू शकते.
 खबरदारी आणि विचार
 उपवासामुळे अनेक फायदे मिळू शकतात, परंतु सावधगिरीने संपर्क साधणे आवश्यक आहे.  कोणतीही उपवास पथ्ये सुरू करण्यापूर्वी आरोग्यसेवा व्यावसायिकांचा सल्ला घ्या, विशेषत: जर तुमच्याकडे मूलभूत आरोग्य स्थिती असेल.  गरोदर किंवा स्तनपान करणा-या व्यक्ती, खाण्याच्या विकारांचा इतिहास असलेले लोक आणि ज्यांचे वजन कमी आहे त्यांनी उपवास टाळावा.  उपवासाच्या कालावधीत हायड्रेटेड रहा आणि जर तुम्हाला गंभीर अस्वस्थता, चक्कर येणे किंवा इतर संबंधित लक्षणे जाणवत असतील, तर तुमचा उपवास ताबडतोब तोडा.
 निष्कर्ष
 उपवास हा एक सराव आहे ज्याने वजन व्यवस्थापनापासून ते सेल्युलर कायाकल्पापर्यंत त्याच्या संभाव्य आरोग्य फायद्यांसाठी मान्यता प्राप्त केली आहे.  तथापि, हा एक-आकार-फिट-सर्व दृष्टीकोन नाही आणि वैयक्तिक परिणाम भिन्न असू शकतात.  उपवासाचा विचार करताना, हेल्थकेअर प्रोफेशनलचा सल्ला घ्या आणि तुमची आरोग्य उद्दिष्टे आणि जीवनशैलीशी जुळणारी पद्धत निवडा.  उपवास हे एक शक्तिशाली साधन असू शकते, परंतु तुमचे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य दोन्ही सुनिश्चित करण्यासाठी त्याचा सराव काळजीपूर्वक केला पाहिजे.
 —