Tag: Health

Why Sugar is Not Good for Health | तुम्हांला हे माहित असायलाच हवे | साखरेविषयी सर्व काही! | खावी कि न खावी! | शास्त्रीय दृष्टिकोन जाणून घ्या!

Categories
Breaking News Education social आरोग्य देश/विदेश लाइफस्टाइल संपादकीय

Why Sugar is Not Good for Health | तुम्हांला हे माहित असायलाच हवे | साखरेविषयी सर्व काही! | खावी कि न खावी! | शास्त्रीय दृष्टिकोन जाणून घ्या!

Why Sugar is Not Good for Health | साखर आणि साखरेचे पदार्थ कमी खा असे सगळेच सांगतात, मग ते डॉक्टर असोत वा जिम, न्यूट्रिशन ट्रेनर असो. साखर शरीरासाठी अपायकारक आहे. तरीही आपण का खातो? वजन वाढत असते, आजार होत असतात हे माहित असूनही आपण खात राहतो. कधीपासून साखर ही शत्रू झाली. साखर खावी कि न खावी. ती न खाल्ल्याने काय हॊईल. याची सर्व शास्त्रीय कारणे जाणून घ्या. (Why Sugar is Not Good for Health)
साखर हा एक प्रकारचा साधा कार्बोहायड्रेट आहे.
 साखरेचे 2 प्रकारचे रेणू आहेत:
  मोनोसाकराइड्स (Monosaccharides)
 डिसॅकराइड्स (Disaccharides)
  मोनोसॅकराइड्स हा साखरेचा सर्वात सोपा प्रकार आहे.
  3 मूलभूत शर्करा आहेत
  ग्लुकोज (Glucose)
  फ्रक्टोज (Fructose)
  गॅलेक्टोज (Galactose)
 ग्लुकोज हे तिन्हीपैकी सर्वाधिक मुबलक आहे आणि तुम्ही खातात त्या जवळजवळ प्रत्येक गोष्टीत आढळते.
  फ्रक्टोज, ज्याला फळ साखर देखील म्हणतात. हे मध, पिकलेल्या फळांमध्ये आढळते.
 गॅलेक्टोज फक्त डेअरी पदार्थात (Dairy) आढळते.
 ग्लुकोज चयापचय (Glucose Metabolism)
  आपण कार्बोहायड्रेट खाल्ल्यानंतर ग्लुकोज रक्तप्रवाहात शोषले जाते. जेव्हा तुमच्या रक्तप्रवाहात ग्लुकोज तयार होते, तेव्हा तुमच्या स्वादुपिंडाला इन्सुलिन तयार करण्याचा संकेत मिळतो.  ग्लुकोज नंतर ग्लायकोलिसिस नावाच्या प्रतिक्रियांच्या मालिकेत खंडित केले जाते.  ग्लायकोलिसिस ऊर्जा निर्माण करते. (ATP) ग्लायकोलिसिसमध्ये इंसुलिन महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.   हे ग्लुकोज ट्रान्सपोर्टर्सचे उत्पादन उत्तेजित करते जे सेल झिल्लीमध्ये ग्लुकोज हलविण्यास मदत करतात. हे ग्लायकोलिसिसमध्ये गुंतलेली एन्झाइम सक्रिय करते, जसे की हेक्सोकिनेज आणि फॉस्फोफ्रुक्टोकिनेज.
 फ्रक्टोज चयापचय (Fructose Metabolism)
  फ्रक्टोजमध्ये ग्लुकोज सारखेच आण्विक सूत्र आहे, परंतु फरक संरचनेत आहे आणि त्यामुळे त्याचे चयापचय कसे होते यावर सर्व फरक पडतो.   फ्रुक्टोलिसिस ही चयापचय प्रक्रिया आहे जी फ्रक्टोजचे विघटन करते.

 साखरेचे धोके! (Danger of Sugar)

  साखरेचे शरीरावर अगणित दुष्परिणाम होतात आणि ते मुख्यतः 2 घटनांना कारणीभूत ठरू शकतात:
 1. इन्सुलिन प्रतिकार
 2. ग्लायकेशन
  इन्सुलिन प्रतिकार (Insulin Resistance)
  जेव्हा तुमच्या शरीरातील पेशी इन्सुलिनला पाहिजे तसा प्रतिसाद देणे थांबवतात तेव्हा इन्सुलिनचा प्रतिकार होतो.  जरी फ्रक्टोज इन्सुलिनचे उत्पादन उत्तेजित करत नाही, परंतु यामुळे यकृताचा इन्सुलिन प्रतिरोध होतो.
  याचे कारण असे की फ्रक्टोज यकृतामध्ये चरबी जमा होऊ शकते (अल्कोहोलप्रमाणेच फ्रक्टोजशी संबंधित असलेला एकमेव अवयव).  तसेच फ्रक्टोज सिग्नलिंग मार्ग खराब करू शकतो जो पेशींवर इंसुलिनच्या प्रभावासाठी जबाबदार असतो.  त्यामुळे फ्रक्टोजचे जास्त सेवन यकृतासाठी हानिकारक आहे.
  फ्रक्टोज, ग्लुकोजच्या विपरीत, तृप्ति ट्रिगर करण्यासाठी कोणतीही प्रतिक्रिया यंत्रणा नाही.  याचा अर्थ तुम्ही फ्रक्टोज जास्त खाऊ शकता! त्याचाच जास्त धोका असतो.
 ग्लायकेशन (Glycation)
 साखर चिकट वाटते कारण, एकदा पाण्यात विरघळली की, ती तुमच्या त्वचेच्या पृष्ठभागावरील प्रथिनांसोबत विक्रिया करून सहजपणे तुटणारे रासायनिक बंध तयार करते.  ज्या प्रक्रियेद्वारे साखर सामग्रीला चिकटते तिला ग्लायकेशन म्हणतात. पुरेसा वेळ किंवा उष्णतेसह, ऑक्सिडेशन प्रतिक्रियांमुळे हे तात्पुरते बंध कायमचे बनतात.  या ऑक्सिडेशन प्रतिक्रियांच्या उत्पादनांना प्रगत ग्लाइकेशन एंड उत्पादने किंवा AGE म्हणतात.
 साखर म्हणजे रिक्त कॅलरीज.
  ग्लुकोजपेक्षा फ्रक्टोज आरोग्यासाठी अधिक हानिकारक आहे.
 तुमचा साखर (Sugar) आणि कर्बोदकांचा (Carbohydrates) वापर सर्वसाधारणपणे नियंत्रित ठेवा.  विशेषतः ज्यामध्ये फ्रक्टोजचे (Fructose) प्रमाण जास्त असते.
—-
Article Title | Why Sugar is Not Good for Health | You must know this All about sugar! | To eat or not to eat! | Learn the Scientific approach!

Protein Sources | वजन वाढू न देण्यासाठी आणि ताकद वाढवण्यासाठी प्रोटीन च का आवश्यक असतात? आपल्या आहारात तुम्हाला कशातून प्रोटीन मिळेल? स्रोत जाणून घ्या!

Categories
Breaking News Education social आरोग्य देश/विदेश लाइफस्टाइल संपादकीय

Protein Sources | वजन वाढू न देण्यासाठी आणि ताकद वाढवण्यासाठी प्रोटीन च का आवश्यक असतात? आपल्या आहारात तुम्हाला कशातून प्रोटीन मिळेल? स्रोत जाणून घ्या!

Protein Sources | अमिनो ऍसिड (Amino Acid) एक रेणू आहे ज्यामध्ये अमिनो गट (-NH2) आणि कार्बोक्सिल गट (-COOH) दोन्ही असतात. अमीनो ऍसिडचे 20 प्रकार आहेत आणि ते वेगवेगळ्या प्रकारे एकत्र करून प्रथिने (Proteins) नावाचे मोठे रेणू तयार करतात. (proteins Source)
 प्रथिने शरीरासाठी आवश्यक आहेत आणि अनेक महत्त्वपूर्ण कार्ये करतात
 1. ऊतींचे बांधकाम आणि दुरुस्ती
 2. संपूर्ण शरीरात पोषक आणि ऑक्सिजन वाहतूक करणे
 3. संसर्ग लढा
 4. हार्मोन्स आणि एन्झाइम्सचे नियमन करणे
 5. तंत्रिका आवेग प्रसारित करणे
 6. प्रतिपिंडे तयार करणे

  चांगले प्रथिने स्रोत हे आहेत

  लाल मांस (red meat)
 अंडी
  पोल्ट्री
 मासे/सीफूड
  चीज
 पनीर (कॉटेज चीज)
  ग्रीक योगर्ट
  मठ्ठा
  तुमचा प्राथमिक प्रथिन स्त्रोत म्हणून तुम्हाला यापैकी कोणतेही पदार्थ खाणे आवश्यक आहे.

 शरीराला किती प्रोटीनची गरज असते?

  निरोगी प्रौढांच्या किमान गरजा पूर्ण करण्यासाठी शिफारस केलेला दैनिक भत्ता (RDA) दररोज 0.8 ग्रॅम प्रति किलोग्राम आहे.  “किमान” शब्द लक्षात घ्या.
  इष्टतम प्रथिनांचे सेवन लक्ष्य आणि अंतर्निहित आरोग्य परिस्थितीनुसार बदलते.
 1.2-1.8 gms/kg BW निरोगी प्रौढांसाठी इष्टतम आहे.
  स्नायू बनवण्याची उद्दिष्टे किंवा एक गंभीर ऍथलीट म्हणून ते वरच्या बाजूला ठेवा
  ज्यांना किडनीच्या समस्या आहेत (अत्यंत कमी फिल्टरेशन दर) त्यांनी प्रथिनांचे सेवन थोडे कमी ठेवावे.
 PROTEIN मुळे मूत्रपिंडाचा त्रास होत नाही!
 लठ्ठ व्यक्तीसाठी, वजनापेक्षा दुबळ्या शरीराच्या वस्तुमानावर आधारित प्रथिने आवश्यकतांची गणना करणे चांगले आहे.  30% Bf असलेल्या 100kg पुरुषासाठी, दुबळे शरीर 70 kg आहे.  त्यामुळे किमान ८४ ग्रॅम प्रोटीन आवश्यक आहे. दुबळ्या व्यक्तीसाठी, गणनासाठी BW आणि लीन बॉडी मास आर अंदाजे समान मानले जाते.
—-
Article Title | Protein Sources | Why is protein essential for preventing weight gain and increasing strength? What should you get protein from in your diet? Learn the source!

MLA Ravindra Dhangekar | जनतेच्या आरोग्य रक्षणासाठी काँग्रेस कटीबद्ध | आमदार रविंद्र धंगेकर

Categories
Breaking News Political social पुणे

MLA Ravindra Dhangekar | जनतेच्या आरोग्य रक्षणासाठी काँग्रेस कटीबद्ध | आमदार रविंद्र धंगेकर

| आरोग्य कार्ड वाटपाच्या सोमजी यांच्या उपक्रमाची प्रशंसा

MLA Ravindra Dhangekar | सामान्य नागरिकांच्या आरोग्य रक्षणासाठी (Health Protection) काँग्रेस पक्ष (Congress Party) कटिबद्ध असून, शासकीय योजना सामान्य जनतेपर्यंत पोहोचविण्याचा उपक्रम प्रशंसनीय आहे, असे उदगार आमदार रविंद्र धंगेकर (MLA Ravindra Dhangekar) यांनी काल (सोमवारी) शासकीय योजनांच्या कार्ड वाटप कार्यक्रमात बोलताना काढले. (MLA Ravindra Dhangekar)
शासनाच्या विविध योजनांचे लाभ नागरिकांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी पुणे महापालिकेच्या शिक्षण मंडळाचे माजी उपाध्यक्ष नरुद्दीन सोमजी यांनी भवानी पेठ, नाना पेठ परिसरात सुविधा केंद्र चालू केले आहे. महिन्याभरात चारशेहून अधिक नागरिकांनी सुविधांचा लाभ मिळविण्यासाठी नांवे नोंदविली आहेत. सोमवार दिनांक २६जून २०२३ रोजी अहिल्याश्रम हॉल, नाना पेठ येथे लाभार्थींना विविध योजनांची कार्ड्स आणि विद्यार्थ्यांना वह्यांचे वाटप करण्यात आले. याप्रसंगी आमदार रविंद्र धंगेकर, महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचे उपाध्यक्ष मोहन जोशी, महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचे उपाध्यक्ष आणि माजी मंत्री रमेश बागवे प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थित होते. (Pune News)
जनतेच्या हितासाठी सोमजी यांनी चांगला उपक्रम राबविला आहे. पाच लाखापर्यंतच्या आरोग्य विमा योजनेचा लाभही जनतेला मिळवून दिला आहे. सामान्य लोकांच्या आरोग्य रक्षणासाठी काँग्रेस पक्ष कटिबद्ध असल्याचा संदेश यातून देण्यात आलेला आहे. हे कार्य काँग्रेस पक्ष पुढेही चालू ठेवेल, असे आमदार रविंद्र धंगेकर यांनी मनोगत व्यक्त करताना सांगितले.
शहराच्या पूर्व भागातील लोकांना आरोग्य विमा कार्ड, आधार कार्ड,  पॅन कार्ड, ई-श्रम कार्ड मिळवून देण्याचे उपयुक्त काम काँग्रेस पक्षाच्या माध्यमातून राबविले जात आहे, असे सांगून मोहन जोशी यांनी नरुद्दीन सोमजी यांच्या उपक्रमाचे कौतुक केले. काँग्रेस पक्षाने गोरगरीब वर्गाला, कष्टकऱ्यांना नेहमीच साथ दिलेली आहे. काँग्रेस हाच या वर्गाचा आधार आहे, असे मोहन जोशी यांनी सांगितले. (Pune Congress)
स्वर्गीय अलीभाई सोमजी यांनी कष्टकरी आणि गोरगरीब वर्गाला नेहमीच मदत केली होती. वडिलांचा वारसा नरुद्दीन सोमजी नेटाने पुढे चालवीत आहेत. त्यांना लोकप्रतिनिधी म्हणून कामाची संधी मिळायला हवी. मला खात्री आहे की, लोकप्रतिनिधी म्हणून सोमजी यशस्वी होतील आणि जनतेची सेवा करतील, असा विश्वास माजी मंत्री रमेश बागवे यांनी यावेळी बोलताना व्यक्त केला.
या कार्यक्रमाला महाराष्ट्र प्रदेश काँग्रेसचे सरचिटणीस संजय बालगुडे, विरेंद्र किराड, माजी नगरसेवक अविनाश बागवे, अखिल भारतीय युवक काँग्रेसच्या चिटणीस डॉ.वैष्णवी किराड, पुणे शहर काँग्रेसचे सरचिटणीस रमेश अय्यर, गौरव बोराडे, शानी नौशाद, वाल्मिक जगताप, कान्होजी जेधे, सुरेश कांबळे, विशाल शेवाळे, लेखा नायर, महेंद्र कांबळे, भीमराव कांबळे, प्रमोद गायकवाड, आकाश दांगुळे, प्रमोद मुळे, इजाज सय्यद आदी उपस्थित होते.
——
News Title | MLA Ravindra Dhangekar |  Congress is committed to protecting the health of the people  MLA Ravindra Dhangekar

Obesity | health | वजन कमी करायचं आहे, आजार होऊ द्यायचे नाहीत, चला, भरडधान्याचे महत्व जाणून घेऊया!

Categories
Breaking News social आरोग्य पुणे महाराष्ट्र लाइफस्टाइल शेती

चला, भरडधान्याचे महत्व जाणून घेऊया!

सध्या माणसाच्या आरोग्याबाबतच्या तक्रारी वाढतांना दिसत आहेत. स्थूलता, लठ्ठपणा, उच्च- रक्तदाब, हृदयविकार, मधुमेह, प्रतिकार शक्ती कमी असल्यामुळे होणारे आजार, पचनसंस्थेचे आजार, अनुवांशिक नसलेले कर्करोग अशा आजारांनी घरात प्रवेश केला आहे. आपल्या भारतातील पारंपरिक तृणधान्य- भरडधान्याच्या उपयोगाद्वारे या समस्येवर उपाय शोधता येईल.

दुष्काळात तग धरणारे शेवटचे पीक म्हणजे तृणधान्य! अल्पभूधारक शेतकऱ्याला स्वतःच्या आरोग्यासाठी, त्याच्या गाई-ढोरांच्या वैरणासाठी, इंधनासाठी ते उपयुक्त आहे. निसर्गाच्या सान्निध्यात, तसेच कमी पाण्यात होणारे हे पिक आहे.


मोठे तृणधान्य म्हणजे ज्वारी व बाजरी आणि छोटे तृणधान्य म्हणजे नाचणी, भगर, राळ, कोद्रो, सावा, वरी, छोटा सावा. छोट्या तृणधान्यांना विविध भागात नागली, मोर, भादली, कांगणी असे वेगवेगळ्या नावाने ओळखले जाते. पूर्वी ज्वारी, बाजरी, नाचणी ही पिके खळ्यात मळणे या प्रक्रियेने तयार केली जात असे. पण छोट्या तृणधान्याचे वरील आवरण, टणक असल्यामुळे भरडावे किंवा कांडावे लागत असे आणि म्हणून यांना भरडधान्ये म्हटली जातात. काळाच्या ओघात शेतात हे पीक कमी घेतले जावू लागले. तसेच भरडणे व कांडणे ही प्रक्रिया किचकट असल्यामुळे मनुष्याचा आहारातून अशी ही मूल्यवान तृणधान्य नाहीशी झाली.

समाजात आहार व आरोग्याविषयी जागरूकता आल्याने भरडधान्य आता ताटात दिसू लागले आहे. भारताच्या प्रयत्नाने हे वर्ष आंतरराष्ट्रीय भरडधान्य वर्ष म्हणूनही साजरे केले जात असल्याने आणि त्यासाठी जनजागृतीचे विवध उपक्रम आयोजित केले जात असल्यानेदेखील नागरिकांना भरडधान्याचे महत्व कळले आहे.

तांदूळामध्ये असणारा ०.२ ग्रॅम प्रति ग्रॅम तंतू व भगरमध्ये असणारा १०.१ ग्रॅम प्रति १०० ग्रॅम तंतू ही तुलना लक्षात घेतल्यास भरडधान्याचे महत्व लक्षात येते. आहारतंतू हे वजन नियंत्रित करणे, लठ्ठपणा कमी करणे, पोट साफ ठेवणे, पित्ताशयात खडे न होऊ देणे, कोलेस्ट्रॉल कमी करणे, यासाठी उपयुक्त असतात. तंतू हे इन्शूलिनचा प्रतिसाद वाढविण्याचे कार्य करतात, त्यामुळे साखर नियंत्रित रहात असल्याने या धान्यांना जगभरात मागणी आहे.

लहान मुली मुलांपासून ते पौगडावस्था, गरोदर महिला, स्तनदा माता यांच्यामध्ये लोहाची कमतरता असते. लहान मुलांमध्ये मेंदूच्या वाढीसाठी उपयुक्त असो लोह आहारात समाविष्ट असणे जरुरी आहे. बाजरीतील ८ ग्रॅम प्रति १०० ग्रॅम, राळमधील ६.३ ग्रॅम प्रति १०० ग्रॅम लोह व तुलनेत तांदूळातील १ ग्रॅम प्रति १०० ग्रॅम असणाऱ्या लोहाचे प्रमाण लक्षात घेतल्यास आहारात भरडधान्याची उपयुक्तता लक्षात येते.

शरीराच्या प्रत्येक पेशीला कार्य करण्यासाठी लागणारे कॉल्शिअम तसेच हाडांच्या वाढीसाठी व हाडे मजबूत राहण्यासाठी लागणारे कॉल्शिअम हे नाचणीमध्ये ३४४-३६४ मिलीग्रॅम प्रति १०० ग्रॅम आहे. नाचणी आहारातून बाजूल सारल्याने कॅल्शिअमच्या पूर्ततेसाठी औषधे घ्यावी लागतात. डोळ्यांसाठी उपयुक्त असलेले केरोटिन बाजरीमध्ये असते.


तृणधान्य- भरडधान्य मध्ये असणारी साखर ही जटील कर्बोदके स्वरुपाची असल्याने रक्तात विरघळण्यासाठी वेळ लागतो. त्यामुळे मधुमेहग्रस्त व्यक्तिमध्ये साखर नियंत्रित करण्यात व वजन कमी करण्यासाठी त्यांचा उपयोग होतो. या धान्यांमध्ये असणारे ॲन्टिऑक्सिडंट पेशींना इजा होऊ देत नाही. तसेच कर्करोग प्रतिबंधूसाठी ॲन्टिऑक्सिडंटचे कार्य उपयुक्त असते. तृणधान्य- भरडधान्य यामध्ये असणार ७ ते १२ टक्के प्रथिन हे स्नायू बळकटीकरण व शरीराच्या प्रक्रियामध्ये उपयुक्त असता.

जीवनसत्व, सूक्ष्मपोषकद्रव्ये युक्त असल्यामूळे शरीरातील पेशींची वाढ व कार्य व्यवस्थित राहते. व तसेच प्रतिकारशक्ती चांगली राहण्यास मदत होते. मानसिक आरोग्य चांगले राहणे, झोप शांत लागणे यासाठी उपयुक्त आहेत. भरडधान्य खातांना त्यांना अगोदर कमीतकमी ६ तास भिजवून ठेवणे आवश्यक आहे. त्यांच्यामध्ये असलेल्या तंतूत पाण्याचे शोषण होणे शरीरासाठी उपयुक्त आहे, यांच्यापासून पोळी-भाकरी, ठोसा, इडली, आप्पे, विविध प्रकारच भात, खिचडी, बिस्कीट , ब्रेड, पिझा बेस आपण बनवू शकता.

शासनाच्या कृषि विभागाने पौष्टिक तृणधान्याबाबत जनजागृतीसाठी पुढाकार घेतला आहे. विविध स्तरावर या धान्याचे महत्व समजावले जात आहे. एकीकडे आरोग्यासाठी उपयुक्त् असलेले हे धान्य लहान शेतकऱ्यांना चांगले उत्पन्न देणारे आहे. आंतरराष्ट्रीय तृणधान्य वर्षाच्या निमित्ताने आणि आपल्या आरोग्यासाठीदेखील आपण आहारात तृणधान्य-भरडधान्याचा समावेश करूया!

*-डॉ.अर्चना ठोंबरे*
(लेखिका वैद्यकीय व्यावसायिक आणि पौष्टिक अन्नधान्य विषयातील अभ्यासक आहेत.)

Medical Management and IT Systems | एका क्लिकवर रुग्णाच्या पूर्वीच्या आजाराच्या उपचाराची माहिती मिळणार 

Categories
Breaking News PMC social आरोग्य पुणे

एका क्लिकवर रुग्णाच्या पूर्वीच्या आजाराच्या उपचाराची माहिती मिळणार

| पुणे स्मार्ट सिटी आणि महापालिकेची प्रणाली

पुणे महापालिका (PMC pune) आणि स्मार्ट सिटी (smart city pune) यांच्या वतीने वैद्यकीय व्यवस्थापन आणि माहिती तंत्रज्ञान प्रणालीची (Health management and IT) सुरुवात केली आहे. या माध्यमातून एका क्लिकवर रुग्णाच्या पूर्वीच्या आजाराच्या उपचाराची माहिती मिळणार आहे. यामुळे डॉक्टर (Doctor)!आणि पेशंट (Patient) अशा दोघांचाही वेळ वाचणार आहे.
पुणे महानगरपालिका आणि पुणे स्मार्ट सिटीच्या संयुक्त विद्यमाने वैद्यकीय व्यवस्थापन आणि माहिती तंत्रज्ञान प्रणालीची अंमलबजावणी पुणे महापालिकेच्या (एकूण ७९ संस्था) रुग्णालये, दवाखाने, प्रसूती वॉर्ड व मनपा वैद्यकीय महाविद्यालय यांमध्ये होत आहे. (Pune Municipal corporation)
वैद्यकीय व्यवस्थापन आणि माहिती तंत्रज्ञान प्रणालीचा उददेश आरोग्य सेवेचे संगणकीकरण करणे होय. म्हणजेच रुग्णांना पूर्वी झालेल्या आजारावर काय उपचार केले हे एका क्लिकवर पाहता येणार आहे. ज्यामुळे डॉक्टर्स आणि पेशंटचा वेळ वाचून कार्यक्षमता वाढणार आहे. उपचाराबरोबरच इतर सर्व विभाग ओपीडी, प्रयोगशाळा, औषधालय इत्यादी टॅब्ज व संगणक प्रणालीव्दारे सध्याच्या वैद्यकीय क्षेत्रात अमूलाग्र बदल तसेच पेपरलेस व्यवहार शक्य होणार आहे. या अनुषंगाने राष्ट्रीय आरोग्य अभियानाचा उददेश साध्य होईल.
या मोहिमेत पुणे स्मार्ट सिटीतर्फे ३०० टॅब्जचे वाटप डॉक्टर तसेच सहाय्यक कर्मचाऱ्यांना होणार आहे. पहिल्या चरणात कमला नेहरु रुग्णालय तसेच भारतरत्न अटल बिहारी वाजपेयी वैद्यकीय महाविद्यालयामध्ये ४६ टॅब्जचे वाटप पुणे स्मार्ट सिटीचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी डॉ. संजय कोलते यांच्या हस्ते दि. ०८/१२/२०२२ करण्यात आले. भारतरत्न अटल बिहारी वाजपेयी वैद्यकीय महाविद्यालयाचे अधिष्ठाता डॉ. आशिष बनगिनवार, कमला नेहरु रुग्णालयाचे वैद्यकीय अधिक्षक डॉ. सूरज वाणी, डॉक्टर्स, परिचारीका व इतर कर्मचारी या वेळी उपस्थित होते. (PMC Pune)
यावेळी केंद्रीय गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालयाने देशातील २६४ शहराबददल अभिप्राय नोंदविण्यासाठी “इज ऑफ लिव्हिंग सर्वेक्षणाचे” आयोजन केले आहे. या अभियानात दि. २३ डिसेंबर पर्यंत अभिप्राय नोंदवावेत असे आवाहन पुणे स्मार्ट सिटी डेव्हलपमेंट कार्पोरेशन लि. चे मुख्य
कार्यकारी अधिकारी डॉ. संजय कोलते यांनी उपस्थितांना केले. (Pune smart city)

JOSH-2022 | बाणेर-बालेवाडी मेडिकोज असोसिएशनचा जोश-२०२२ (JOSH-2022) कार्यक्रम मोठ्या उत्साहात संपन्न

Categories
Breaking News cultural Political आरोग्य पुणे

बाणेर-बालेवाडी मेडिकोज असोसिएशनचा जोश-२०२२ (JOSH-2022) कार्यक्रम मोठ्या उत्साहात संपन्न

काल बाणेर-बालेवाडी मेडिकोज असोसिएशनचा जोश-२०२२ (JOSH-2022) हा कार्यक्रम मोठ्या उत्साहात संपन्न झाला. दरवर्षी अमोल बालवडकर फाऊंडेशनच्या माध्यमातून गेली ६ वर्षे सातत्याने या कार्यक्रमाचे आयोजन केले जाते. यंदाही बाणेर-बालेवाडी मेडिकोज असोसिएशनच्या सर्व सभासदांनी विविध कार्यक्रमांचे आयोजन केले होते. यामध्ये डान्स, फॅशन शो, लहान मुलांसाठीच्या स्पर्धा असे विविध कार्यक्रम आयोजित करण्यात आले होते.

या कार्यक्रमाच्या दरम्यान डॉ. जे. एस. महाजन यांना जीवनगौरव पुरस्कार प्रदान करण्यात आला तसेच जनहितासाठी कायदेशिर कामगिरी बजावत असलेल्या ॲड.सत्येन्द्र मुळे यांचा देखिल विशेष सन्मान करण्यात आला. सर्वोत्कृष्ट आंतरराष्ट्रीय आइस स्केटिंग चॅम्पियन प्रियांशू साळवे यांना पारितोषिक देऊन गौरविण्यात आले. तसेच वैद्यकीय क्षेत्रात बहुमूल्य योगदान दिल्याबद्दल डॉ. केदार साठे व डॉ. अर्चना डांगरे यांना असोसिएशनच्या वतीने बीएमए गौरव पुरस्कार प्रदान करण्यात आला.

यावेळी बोलताना बाणेर-बालेवाडी मेडिकोज असोसिएशनच्या व बाणेर बालेवाडी भागातील प्रत्येक वैद्यकीय संस्था व डॉक्टरांनी कोरोना काळात केलेल्या कार्याबद्दल त्यांचे विशेष आभार मानले. तसेच त्यांच्या हातून होणारे सामाजिक कार्य आणि रुग्णांप्रती असणारी आपुलकीची भावना याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त केली.

या कार्यक्रमास प्रसिद्ध अभिनेत्री सोनाली कुलकर्णी यांची विशेष उपस्थिती लाभली होती तसेच मा.नगरसेविका ज्योतीतीई कळमकर, मा.नगरसेविका स्वप्नालीताई सायकर, भाजपा नेते गणेशजी कळमकर, भाजपा नेते प्रल्हादजी सायकर, डॉ. राजेश देशपांडे, डॉ. बबन साळवे, डॉ. सागर सुपेकर, डॉ. प्रिया देशपांडे, डॉ. दीपाली झंवर, डॉ. रितू लोखंडे, डॉ. सुषमा जाधव, डॉ. सुवर्णा साळवे व इतर मान्यवर उपस्थित होते.

GPA Megagypicon Conference | फॅमिली डॉक्टर संकल्पना अधिकाधिक वृद्धिंगत व्हावी. : पद्मविभूषण डॉ. सुरेश अडवाणी | जीपीए मेगाजिपीकॉन परिषदेचे उद्घाटन

Categories
Breaking News आरोग्य पुणे महाराष्ट्र

फॅमिली डॉक्टर संकल्पना अधिकाधिक वृद्धिंगत व्हावी. : पद्मविभूषण डॉ. सुरेश अडवाणी

| जीपीए मेगाजिपीकॉन परिषदेचे उद्घाटन

समाजाचे आरोग्य चांगले ठेवण्यासाठी फॅमिली डॉक्टरची भूमिका अत्यंत महत्त्वपूर्ण आहे. आपल्याकडे उपचारासाठी येणाऱ्या रुग्णाच्या आजाराचे योग्य निदान, त्यावर पूरक उपचार तसेच त्यांना आवश्यक असलेले मार्गदर्शन करण्याची मोठी जबाबदारी त्यांच्यावर असते. करोनाच्या काळात रुग्णसेवेमध्ये फॅमिली डॉक्टरने दिलेले योगदान उल्लेखनीय आहे. फॅमिली डॉक्टरची संकल्पना येणाऱ्या काळात अधिकाधिक वृद्धिंगत व्हावी, अशी अपेक्षा प्रसिद्ध कर्करोग तज्ञ पद्मविभूषण डॉ. सुरेश अडवाणी यांनी रविवारी व्यक्त केली.

जनरल प्रॅक्टिशनर्स असोसिएशनच्या वतीने (जीपीए) ‘मेगाजिपीकॉन’ षरिषदेचे आयोजन करण्यात आले होते. या परिषदेचे उद्घाटन तसेच संघटनेच्या वतीने दिल्या जाणाऱ्या ‘ जीपी लाईफ टाईम अचीव्हमेंट अवॉर्ड ‘ (जीवनगौरव पुरस्कार) चे वितरण डॉ. अडवाणी यांच्या हस्ते झाले. त्यावेळी ते बोलत होते. रुबी हॉल क्लिनिक चे प्रमुख आणि प्रसिद्ध ह्रदय रोग तज्ञ डॉ. परवेझ ग्रॉंड, जीपीएच्या पुणे शाखेचे अध्यक्ष डॉ. हरीभाऊ सोनावणे, उपाध्यक्ष डॉ. श्रीराम जोशी, खजिनदार डॉ. शुभदा जोशी, सचिव डॉ. सुनील भुजबळ, डॉ. अप्पासाहेब काकडे, सहसचिव डॉ. संदीप निकम, डॉ. भाग्यश्री मूनोत-मेहता, डॉ. शिवाजी कोल्हे आदी यावेळी उपस्थित होते.

या कार्यक्रमात जीपीएच्या माजी अध्यक्ष डॉ. सौ. संगीता खेनट यांना जीवन गौरव पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. बाणेर येथील बंटारा भवन येथे हा कार्यक्रम पार पडला.

पद्मविभूषण डॉ. अडवाणी म्हणाले की, परदेशात प्रत्येक विषयात तज्ज्ञ असलेल्या डॉक्टरची संख्या वाढत आहे. परिणामी तेथील फॅमिली डॉक्टरची संख्या घटत चालली आहे, त्यांचे गंभीर परिणाम दिसण्यास सुरुवात झाली आहे. आपल्याकडे अशी परिस्थिती निर्माण होऊ नये, यासाठी एकत्रित प्रयत्न करण्याची गरज आहे. फॅमिली डॉक्टर हा समाजाचा मुख्य पाया आहे, त्याच्याकडे उपचारासाठी आलेल्या रुग्णाला होत असलेल्या त्रासाचे योग्य ते निदान करून आवश्यकता वाटल्यास कोणत्या तज्ज्ञाकडे उपचार घ्यावेत, याचे योग्य ते मार्गदर्शन हे डॉक्टर करू शकतात. गेल्या काही वर्षात भारतात महिलांमध्ये ‘ ब्रेस्ट कॅन्सर’ चे प्रमाण वाढत असून यासाठी महिलांमध्ये जनजागृती होणे गरजेचे आहे. महिलांनी मेमोग्राफी सारख्या चाचण्या मोठ्या प्रमाणात करण्याची गरज असल्याचेही डॉ. अडवाणी यांनी सांगितले.

हॉस्पिटल उभारणे सोपे असते, मात्र ते चालविणे अवघड असून डॉक्टरांना अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागत असल्याचे डॉ. परवेझ ग्रॉंड यांनी आपल्या मनोगतामध्ये सांगितले. ‘मेगाजिपीकॉन’ ही दोन दिवसीय परिषद आयोजित करण्यामागची भूमिका जीपीएचे अध्यक्ष डॉ. हरिभाऊ सोनावणे यांनी सांगितली. या कार्यक्रमात संघटनेच्या वतीने तयार करण्यात आलेल्या ‘ समग्र आरोग्यम् ‘ या अंकाचे प्रकाशन मान्यवरांच्या हस्ते झाले.

 

विविध विषयांवर तज्ज्ञांनी केले मार्गदर्शन

दोन दिवसांच्या या परिषदेमध्ये ‘यूरोलॉजीमध्ये रोबोटिक सर्जरी’, ‘मधुमेहाचे व्यवस्थापन’, ‘आहार आणि रक्तविज्ञान’, ‘मधुमेह व्यवस्थापन’, गुडघे बदलण्यासाठी रोबोटिक तंत्रज्ञानाचा वापर का करावा’, ‘मणक्याच्या रुग्णांमध्ये अलीकडील प्रगती, दैनंदिन ओपीडीमध्ये व्यवस्थापन’, ‘ऑन्कोलॉजी’मध्ये प्रगती’, ‘ टाईप-२ डायबिटीज रिव्हर्स करणे शक्य आहे का?’ अशा विविध विषयांवर चर्चासत्रे झाली.

Monkey Pox | घाबरू नका….मंकी पॉक्सविषयी जाणून घ्या….खबरदारी बाळगा….

Categories
Breaking News आरोग्य देश/विदेश पुणे महाराष्ट्र

घाबरू नका….मंकी पॉक्सविषयी जाणून घ्या….खबरदारी बाळगा….

भारतात सर्वप्रथम केरळ राज्यात ‘मंकी पॉक्स’ आजाराचे रुग्ण आढळले आहेत. सर्वसाधारणपणे मंकी पॉक्स हा सौम्य स्वरूपाचा आजार असून रोगी २ ते ४ आठवड्यात बरा होतो. तथापि, लहान मुलांमध्ये किंवा इतर काही रुग्णांमध्ये तो गंभीर स्वरूप धारण करु शकतो. या पार्श्वभूमीवर खबरदारीच्यादृष्टीने या आजाराचे सर्वेक्षण, प्रतिबंध आणि नियंत्रणासाठी आवश्यक उपाययोजना करणे आवश्यक आहे. त्यासाठी प्रथम या आजाराविषयी जाणून घेणे आवश्यक आहे.

मंकी पॉक्स हा एक विषाणूजन्य आजार असून १९७० मध्ये या आजाराचा पहिला रुग्ण कांगो या देशात आढळला होता. ‘ऑर्थोपॉक्स व्हायरस’ या डी.एन.ए. प्रकारच्या विषाणूमुळे हा आजार होतो. तसेच काही प्रकारच्या खारी आणि उंदरामध्ये विषाणू आढळून आल्यामुळे हे प्राणी या विषाणूचा नैसर्गिक स्त्रोत आहेत.

आजाराची लक्षणे: ताप येणे, लसिका ग्रंथींना (कानामागील, काखेतील, जांघेतील लसिका ग्रंथी) सूज येणे, डोकेदुखी, अंगदुखी, थंडी वाजणे, घाम येणे, घसा खवखवणे आणि खोकला या प्रकारची लक्षणे रुग्णामध्ये आढळून येतात. कुपोषण, कृमी प्रादुर्भाव अणि प्रतिकार शक्ती कमी असलेल्या समूदायामध्ये मंकीपॉक्स गंभीर स्वरुप धारण करु शकतो.

कांजण्या, नागीण, गोवर, सिफिलिस दुसरी स्टेज, हँड, फूट माऊथ डिसीज इत्यादी मंकी पॉक्स सदृश्य इतर आजार आहेत. मंकी पॉक्स आजारामुळे न्युमोनिया, सेप्सिस, मेंदूतील गुंतागुंत, दृष्टीपटलाचा संसर्ग (यामध्ये दृष्टी जाऊ देखील शकते) आदी गुतांगूत निर्माण होऊ शकते. या आजाराचा मृत्युदर सर्वसाधारणपणे ३ ते ६ टक्के आहे.

आजाराचा कालावधी: आजाराचा अधिशयन कालावधी ६ ते १३ दिवस असला तरी हा कालावधी ५ ते २१ दिवसांपर्यंत असू शकतो. संसर्गजन्य कालावधी अंगावर पुरळ उठण्यापूर्वी १ ते २ दिवसांपासून ते त्वचेवरील फोडांवरील खपल्या पडेपर्यंत किंवा ते पूर्णपणे बरे होईपर्यंत असतो. असा बाधित रुग्ण इतर व्यक्तींसाठी संसर्गजन्य रुग्ण असतो.

आजाराचा प्रसार: व्यक्ती-व्यक्तीमध्ये थेट शारीरिक संपर्क येतांना शरीर द्रव, लैंगिक संपर्क किंवा जखम, घाव यातील स्त्राव, तसेच बाधित व्यक्तींनी वापरलेल्या कपड्यापासून, जास्तीत जास्त वेळ बाधित व्यक्तीच्या संपर्कात आल्यास त्या व्यक्तीच्या श्वसन मार्गातून बाहेर पडणाऱ्या मोठ्या थेंबावाटे इतर व्यक्तीला संसर्ग होते. बाधित प्राणी चावल्यामुळे किंवा बाधित प्राण्याचे मांस न शिजवता खाण्यामुळेदेखील या आजाराचा संसर्ग होऊ शकतो. मधुमेह, रक्तदाब, प्रतिकार कमी असलेल्या व्यक्तीला मंकी पॉक्स आजार होण्याची शक्यता जास्त आहे.

संशयीत रुग्णांची ओळख: मागील ३ आठवड्यात मंकी पॉक्स बाधित देशांमध्ये किंवा राज्यामध्ये प्रवास केलेल्या व्यक्तीमध्ये शरीरावर अचानक पुरळ उठणे, सूजलेल्या लसिका ग्रंथी, ताप, डोकेदुखी, अंगदुखी, प्रचंड थकवा अशी लक्षणे आढळणाऱ्या व्यक्तीला संशयित रुग्ण म्हणून ओळखले जाते.

संभाव्य रुग्णः ज्या कारणाने या आजाराचा प्रसार, संसर्ग होतो अशा प्रकारचा संपर्क संशयित रुग्णांशी आलेली व्यक्ती संभाव्य रुग्ण मानण्यात येते.

निश्चित निदान तंत्र: प्रयोगशाळेत पी.सी.आर. चाचणी अथवा सिक्वेन्सिंगद्वारे या आजाराचे निदान केले जाते. मंकी पॉक्सचा प्रसार रोखण्यासाठी निदान झालेल्या रुग्णाच्या कपड्यांशी अथवा अंथरुण-पांघरुणाशी संपर्क येवू न देणे, हातांची स्वच्छता ठेवणे, आरोग्य संस्थांमध्ये मंकी पॉक्स रुणांवर उपचार करताना पीपीई किटचा वापर करणे आदी काळजी घ्यावी.

मंकी पॉक्स सर्वेक्षणः मंकी पॉक्सचा एक रुग्णदेखील साथरोगाचा उद्रेक असल्यास पुरक आहे. अशा प्रत्येक रुग्णाचे अन्वेषण शीघ्र प्रतिसाद पथकामार्फत सर्व्हेक्षण करण्यात येणार आहे. या रुग्णांचे रक्त, रक्तद्रव, फुटकळ्यातील द्रव आणि मुत्र हे नमुने संकलित करुन पुणे येथील राष्ट्रीय विषाणू विज्ञान संस्थतेत पुढील चाचणीसाठी पाठविण्यात येतील. प्रत्येक बाधित रुग्णाच्या निकट संपर्कातील व्यक्तींचे सर्वेक्षण करण्यात येणार आहे. संशयित रुग्णांना विलगीकरणात उपचारासाठी आवश्यक यंत्रणा उभारण्यात येणार आहे.

रुग्ण व्यवस्थापन आणि विलगीकरण: मंकी पॉक्स रुग्णाला विलगीकरण कक्षात किंवा घरच्या घरी वेगळ्या खोलीत ठेवावे. या ठिकाणी स्वतंत्र वायुविजन व्यवस्था असावी. रुग्णाने त्रिस्तरीय मुखपट्टीचा (ट्रिपल लेयर मास्क) वापर करावा. कातडीवरील पुरळ, फोड नीट झाकण्यासाठी त्याने लांब बाह्याचे शर्ट आणि पायघोळ पॅन्ट असा पोषाख वापरावा. जोपर्यंत रुग्णाच्या कातडीवरील पुरळ, फोड पूर्णपणे बरे होत नाहीत आणि त्यावरील खपल्या गळून जात नाही तो पर्यंत त्याला विलगीकरणात ठेवावे. पुरेशा प्रमाणात हायड्रेशन मिळेल याची दक्षता घ्यावी.

तज्ञांचा सल्ला: डोळ्यात वेदना होणे अथवा दृष्टी अधू होणे, श्वास घ्यायला त्रास होणे किंवा छातीत दुखणे, शुद्ध हरवणे, झटके येणे, लघवीचे प्रमाण कमी होणे, रुग्ण तोंडावाडे अन्न-पाणी न घेणे, रुग्णास प्रचंड थकवा जाणवणे, अशा स्वरुपाची लक्षणे रुग्णामध्ये आढळल्यास तात्काळ तज्ञांचा सल्ला घ्यावा. अशा रुग्णांना पुढील योग्य उपचारांसाठी संदर्भित केले जाणार आहे.

निकट सहवासितांचा शोध व सनियंत्रण: निकट सहवासितामध्ये मंकी पॉक्ससारखी काही लक्षणे आढळून येत आहेत का हे पाहण्यासाठी बाधित रुग्णाशी त्याचा संपर्क आल्यापासून पुढील २१ दिवस दैनंदिन पाठपुरावा करणे आवश्यक आहे. त्याला ताप आल्यास त्याचा प्रयोगशाळा नमुना घेतला जावा. लक्षणे नसली तरीदेखील या सर्वेक्षण कालावधीमध्ये निकटसहवासिताने रक्तदान, अवयवदान अशा बाबी करु नयेत. निकटसहवासित शाळकरी मुलांना सर्वेक्षण कालावधीमध्ये शाळेत जाऊ देवू नये. स्वरुपाच्या आदी उपाययोजना या आजाराचा प्रसार रोखण्यासाठी महत्वाच्या ठरतात.

————
डॉ. अशोक नांदापूरकर जिल्हा शल्यचिकित्सक: *नागरिकांनी घाबरुन जाऊ नये परंतु काळजी घेण्याची आवश्यकता आहे. कोरोना विषाणूच्या वेळी ज्याप्रमाणे आपण नियमांचे पालन करीत होतो. त्याचप्रमाणे सर्वांनी नियमांचे पालन करावे. आपल्या भागात एखादी मंकी पॉक्ससदृश्य लक्षणे असलेली व्यक्ती आढळल्यास तात्काळ विलगीकरण करावे. तसेच जवळच्या आरोग्यकेंद्रात दाखल करावे. आजाराचा प्रसार होवू नये यासाठी सर्वांनी खबरदारीचा उपाय म्हणून नियमांचे पालन करणे गरजेचे आहे.
————

संकलन- जिल्हा माहिती कार्यालय, पुणे

Yoga Day | Health | जागतिक योग दिनानिमित्त लेख | बदलती जीवनशैली आणि योग

Categories
Breaking News आरोग्य देश/विदेश लाइफस्टाइल संपादकीय

जागतिक योग दिनानिमित्त लेख | बदलती जीवनशैली आणि योग

आज आपली जीवनशैली खऱ्याप्रकारे आरोग्याच्या आधारावर योग्य आहे का ? आजचा आपला आहार , विहाराबाबत खरेतर नव्याने विचार करायची तसेच यामध्ये बदल करायची आवश्यकता निर्माण झालीये. आजच्या संगणकीय युगात तरुणांची जीवनशैली पाश्चात्य देशांप्रमाणे होवू लागली आहे. धकाधकीच्या जीवनशैलीमुळे विविध आजार उद्भवतात. बिघडल्यामुळे जीवनशैली पूर्वी पन्नाशीनंतर होणारे रक्तदाब, मधुमेह, हृदयरोग, पचनाच्या तक्रारी, ताणतणाव असे आजार तरुण वयात होतांना दिसून येत आहेत. ‘जीवनशैली’मुळे उद्भवणारे आजार हे डॉक्टरांसहित सगळ्यासाठीच एक आव्हान आहे.

व्यायामाचा अभाव, अनियमित आहार, मानसिक ताणतणाव, व्यसनाधीनता ,जंक फूड खाण्याचे प्रमाण, भ्रमणध्वनीचा अतिरिक्त वापर, रात्री उशिरापर्यंत जागणे आणि सकाळी उशीरा उठणे, बदलते नाते संबंध, कामाच्या ठिकाणी असलेले ताणतणाव , अभ्यासाचा वाढणारा अतिरिक्त ताण आणि ह्या सगळ्यामुळे होणारे शारीरिक आणि मानसिक आजार शरीराबरोबर मनावरही तेवढेच खोल परिणाम करतात. ह्या सगळ्यावर आपल्या भारतीय संस्कृतीत योग हे एक उत्तम शास्त्र आहे . योगामुळे शरीर, मनाची क्रिया उत्तम प्रकारे कार्य करते. त्यामुळे योग आपल्या दैनंदिन जीवनशैलीचा भाग करुन घेणे ही काळाची गरज आहे. त्यामुळे सर्वांनी दररोज योगा करुन आपले आरोग्य स्वास्थ ठेवावे.

योग म्हणजे ‘युज’ ह्या मूळ संस्कृत शब्दाचा अर्थ आहे जोडणे. इथे आत्मा आणि मन हे जोडणे असा अर्थ अभिप्रेत आहे. भारतीय योग जीवनशैली, शारीरिक आणि मानसिक त्रास दूर करुन शरीराला नवीन उर्जेचा संप्रेषण करते.

शारिरीक विकासासाठी योग

वजनात घट, सशक्त आणि लवचिक शरीर, तजेलदार त्वचा, शांत आणि प्रसन्न मन, उत्तम आरोग्य, यातली जी गोष्ट तुम्हाला हवी असते ती द्यायला योगा समर्थ आहे. योगाची मर्यादा ही फक्त योगासनांपूर्तीच मर्यादित आहे असा बऱ्याच वेळा लोकांचा गैरसमज होतो कारण त्याचे शारीरिक स्तरावर होणारे फायदे आपल्याला सहज लक्षात येतात. परंतू प्रत्यक्षात शरीर, मन आणि श्वासोच्छ्वास यांचा योगामुळे संयोग झाल्याने आपल्याला अगणित फायदे होतात. तुमचे मन, शरीर आणि श्वास यांचे एकमेकांशी संतुलन राखले गेल्याने जीवनाचा प्रवास शांत, आनंदी आणि सर्वार्थाने सफल होतो. योगाचे सखोल परिणाम आपल्या सूक्ष्म स्तरावर सुद्धा होत असतात.

आसनातून आरोग्याचे संवर्धन

आसनांचा नियमित अभ्यास केल्याने शरीर निरोगी राहते. रक्ताभिसरण योग्य प्रकारे होते. अग्नी प्रदीप्त राहतो. भूक लागते, मलाचे अनुलोमन नीट होते. मनाची एकाग्रता वाढते. मास स्नायू व मज्जारज्जू या सर्वांचे कार्य सुधारते. अंतस्त्रावी ग्रंथींचे कार्य सुधारते. आसनांमुळे आरोग्याचे संवर्धन होते. शरीरातील सर्व अवयव व मन हे एकत्रितपणे समन्वयाने काम करतात. त्यामुळे मनावरील व शरीरातील ताणतणाव कमी होते. आसनांमुळे शरीरातील विकृतीचे निराकरण होवून त्यांचे कार्यात सुधारणा होते परिणामी शरीर उत्तम स्थितीत राहते. मानसिक विकृती जसे काम क्रोध, मत्सर, द्वेष, लोभ, अहंकार यांवर नियंत्रण प्राप्त होते. आसनांमध्ये संधी आणि स्नायू यांना ताण बसतो त्यामुळे तेथील रक्तपुरवठा सुधारतो. त्या स्नायूंचे कार्य सुधारते.

आनंदी मनासाठी योग

सूर्य नमस्कार, कपाल भाती आणि प्राणायाम या योगिक्रियांनी वजन कमी होते. अनुलोम विलोम, भरम्री या सारख्या प्राणायामा मुळे ताणतणावापासून मुक्ती मिळते. रोज आपल्या मनात आणि शरीरात साठून राहणाऱ्या ताण तणावांचा निचरा योगासने, प्राणायाम आणि ध्यानधारणामुळे होतो. योगाच्या सरावाने शरीरातली विष द्रव्ये आणि ताण तणाव शरीराबाहेर टाकली जातात. योगा आणि ध्यानधारणेमुळे मन सतत आनंदी, प्रसन्न आणि शांत राहते. त्याचा उपयोग आपल्या जवळच्या लोकांशी चांगले संबंध प्रस्थापित होवून नाते संबंधात सुधारणा होते .

शरीरशुद्धीसाठी प्राणायाम

प्राणायाम हा शब्द प्राण आणि आयाम यापासून बनला आहे. प्राणही उर्जा शरीरातील सर्व अवयवांना पुरवला जाते व त्याबरोबरच शरीरातील महत्त्वाची श्वसन संस्था व रक्ताभिसरण संस्था याचे नियमन केले जाते. नियमन यामध्ये प्रयत्नपूर्वक श्वासावर नियंत्रण केले जाते कारण प्राणाद्वारे विश्वासाचे महत्त्वपूर्ण नियमन होते. प्राणायाम ही एक अशी क्रिया आहे ज्यामध्ये प्राणाचे नियमन हे श्वासाद्वारे प्रयत्नपूर्वक केले जाते प्राणायामामुळे विविध प्रकारच्या नाडीची शुद्धी होते. प्राणायाम सर्व प्रकारच्या शरीरातील विषजन्य घटकांची शुद्धी होते. अलीकडे मनोकायीक आजार (सायको सिमॅटिक) आजार नियंत्रित करण्यासाठी प्राणायामाचा फायदा होतो. प्राणायामाचे महत्त्वाचे उद्दिष्ट मनावर नियंत्रण करणे असे आहे. जेव्हा मन नि:श्चल होते त्यावेळी कोणत्याही विचारांची प्रक्रिया किंवा भावनिक अडथळे निर्माण करू शकत नाही म्हणून मनावर नियंत्रण ठेवल्यामुळे आपण विविध प्रकारच्या भावनांवर विजय मिळवू शकतो.

आसने करतांना घ्यावयाची काळजी

सकाळी लवकर उठून प्रातविधी उरकून रिकाम्या पोटी आसने करावीत. आसने नेहमी प्रसन्न मोकळे आणि नैसर्गिक वातावरणात करावे.चटई किंवा आसन घेवूनच आसने करावीत. सुती आणि सैलसर कपडे वापरावे शक्यता मौन पाळावे. गर्भवती आणि रोगी अवस्थेत योग्य योग शिक्षकांच्या मार्गदर्शनाशिवाय आसने करु नयेत. आसनांच्या वेळी श्वासोश्वास नॉर्मल असावा. थकवा येईपर्यंत आसने करू नयेत. आसने केल्यानंतर किमान अर्धा ते एक तासाने आंघोळ करावी. शक्यतो रिकाम्यापोटी आसने करावी. संध्याकाळी आसने करण्यापूर्वी जेवणानंतर तीन-चार तासानंतर करावेत. शरीरात कंप आल्यास आसन सोडून द्यावे. बळजबरीने आसने करू नयेत आसना नंतर शवासन जरूर करावे.

आजच्या धकाधकीच्या जीवनात योगाच्या माध्यमातून आपण आपले शरीर तंदरुस्त ठेवू शकतो. मनावर चांगले संस्कार करुन त्यावर ताबा ठेवता येतो. तन आणि मन यांचा एकत्रित व्यायाम योगाच्या माध्यमातून होतो. भारतातील ही योग संस्कृती जागतिक पातळीवरील विविध देशांनी स्वीकारुन त्याचा प्रचार आणि प्रसारही केला आहे. संपूर्ण जगावर कोरोनाचे सावट असतांना योगामुळे आपल्या शरीरातील रोगप्रतिकारक शक्ती वाढण्यास मदत झाली. त्यामुळे योगाला विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे.

PMC : डॉ रामचंद्र हंकारे महापालिकेच्या आरोग्य विभागाचा करणार लेखाजोखा

Categories
Breaking News PMC आरोग्य पुणे

डॉ रामचंद्र हंकारे महापालिकेच्या आरोग्य विभागाचा करणार लेखाजोखा

: केंद्र आणि राज्याच्या योजना प्रभावीपणे राबवण्यासाठी आढावा

पुणे : राज्य आरोग्य विभागाचे उपसंचालक डॉ रामचंद्र हंकारे गुरुवारी दुपारी 2:30 ते 6 या वेळेत महापालिकेच्या आरोग्य विभागाचा आढावा घेणार आहेत. केंद्र आणि राज्य सरकारच्या योजना आगामी काळात प्रभावीपणे राबवण्यासाठी हा लेखाजोखा होणार असे मानले जात आहे. दरम्यान डॉ हंकारे महापालिकेचे आरोग्य प्रमुख होते. नुकतीच त्यांची बदली झाली होती. त्यांनतर डॉ हंकारे महापालिकेत आढावा घेण्यासाठी येत आहेत. त्यामुळे या आढावा बैठकीकडे सर्वांचे लक्ष लागून राहिले आहे.

: लसीकरणाचा देखील होणार आढावा

 राज्यातील आरोग्य सेवेशी संबंधित RMNCH+A, क्षयरोग / कुष्ठरोग, कोविड लसीकरण आणि किटकजन्य आजार या महत्वाच्या कार्यक्रमांचा व इतर सर्व विषयांचा आढावा घेण्याच्या दृष्टीने सन २०२१-२२ मध्ये सर्व निर्देशांकाची उद्दिष्टे पुर्ण होण्याच्या दृष्टीने पुणे महानगरपालिका कार्यक्षेत्राकरीता राज्यस्तरीय नोडल अधिकारी म्हणून डॉ हंकारे यांची राज्य स्तरावरुन नेमणूक करण्यात आली आहे. त्या अनुषंगाने महानगरपालिका क्षेत्रा अंतर्गत झालेल्या कार्यक्रमांच्या आढाव्यासंबंधात महानगरपालिकेतील आरोग्य सेवेशी संबधित सहाय्यक आरोग्य अधिकारी, शहर क्षयरोग अधिकारी, जिल्हा हिवताप अधिकारी, आरसीएच ऑफीसर, वैदयकीय अधिक्षक रुग्णालय, सर्व नोडल ऑफीसर, परिमंडळ वैदयकीय अधिकारी, प्रभाग वैदयकीय अधिकारी, निवासी वैदयकीय अधिकारी प्रसुतीगृह, वैदयकीय अधिकारी हेल्थ पोस्ट, शहर कार्यक्रम व्यवस्थापक, शहर लेखा व्यवस्थापक व महानगरपालिका स्तरावरील सर्व कार्यक्रम अधिकारी यांना सॉफ्ट व हार्ड कॉपी माहितीसह वेळेवर उपस्थित राहण्यास सांगण्यात आले आहे. या बैठकीवेळी यापुर्वी झालेल्या आढावा बैठकीच्या अनुषंगाने सर्व अनुपालन व कार्यपुर्ती अहवालाचे सादरीकरण करण्यात यावे, असे ही सांगण्यात आले आहे.
—